Rrethi VLORË
Rrethi Vlore ben pjese ne qarkun Vlore dhe
eshte i perbere nga(1): BASHKIA/QYTETI Vlore;
BASHKIA/QYTETI Himare: Pilur, Kudhes,
Qeparo Fshat, Qeparo Fushe, Vuno, Lliaz, Dhermi, Gjileke, Palase; BASHKIA
Orikum; Orikum, Dukat Fushe, Tragjas, Dukat Fshat, Radhime; BASHKIA Selenice;
QYTETI Selenice, KOMUNA Qender Pusi i Mezit; Bestrove, Babice e madhe, Babice e
Vogel, Hoshtime, Kanine, Kerkove, Narte, Sherihte, Panaja, Xhyherine, Zvernec,
Sazan; KOMUNA Novosele: Novosele, Aliban, Bishan, Mifol, Poro, Dellenje,
Delisuf, Trevllazer, Cerkovine, Skrofotine, Fitore, Akerni; KOMUNA Shushice:
Shushice, Bunavi, Beshisht, Grabian, Drithas, Mekat, Llakatund, Çeprat, Risili;
KOMUNA Vllahine: Vllahine, Kocul, Mertiraj, Rexhpaj, Haderaj, Mallkeq, Gernec,
Pete, Kropisht, Vezhdanisht, Peshkepi, Penkove; KOMUNA Sevaster: Sevaster,
Golimbas, Dushkarak, Shkoze, Mazhar, Ploçe, Lezhan, Amonice; KOMUNA Kote: Kote,
Gumeice, Hysoverdhe, Lapardha, Mavrore, Mazhar, Vajze, Vodice, Shkalle Mavrove,
Drashovice, KOMUNA Armen: Armen, Karbunare, Rromes, Treblove, Picar, Mesarak,
Lubonje; KOMUNA Brataj: Brataj, Lepenice, Gjorm, Velçe, Ramice, Mesaplik,
Matogjin, Bashaj, Vermik, Malas; KOMUNA Hore-Vranisht Hore: Vranisht, Kuç,
Bolene, Kallarat, Terbaç.
· Qyteti antik Orik në
Pashaliman.
· Qyteti ilir Amantia në fshatin Plloçë. Amantia
ka pasur të fortifikuar akropolin rreth 220m. Murri mbante një lartësi deri në
8m.Ndërtuesit e këtyre veprave antike kanë latuar shkëmbin ku jane vendosur
blloqet poligonale. Një porte hyrese në akropol ka patur formën e një
harku. Amfiteatri i qytetit
antik daton ne shek III-II p.e.s.. Zbuluar nga gërmimet në vitet 1949-59.
Germimet kane nxjerr ne pah se amfiteatri ishte nje nga monumentet kryesore te
qytetit dhe sherbente per sporte si: vrapim, hedhje e shtizes, boks, hedhje e
diskut etj. dhe mbante 4000 persona. Ne baze te mbishkrimeve te gjetura ne
amfiteater ndertimi i tij eshte bere ne vitin 300 p.e.s.dhe ka funksionuar deri
rreth viteve 30 e.s.. Tempulli qe daton ne shekulli III p.e.s.ka
emrin e Afroditës. Pranë tempullit
gjendet edhe një kishë e shek I e.s.
· Qyteza e Armenit në
fshatin Armen.
·
Kalaja në fshatin
Mavrovë.
·
Kalaja në fshatin
Kaninë. Qyteti i Fortifikuar i Kanines eshte ngritur aty nga shekulli IV
p.e.s. Ne te gjithe sistemin fortifikues dallojme disa faza ndertimi qe
shtrihen ne dy periudha, ne periudhen antike si dhe ne ate te periudhes
mesjetare.
·
Kalaja në fshatin
Vranisht.
· Kalaja e Ceries në
fshatin Brataj.
· Kalaja e Himarës në
qytetin e Himarës.
· Kalaja e Gjon Boçarit në
fshatin Tragjas.
· Kalaja e Porto
Palermos.
· Kalaja e Ilias në fshatin
Vuno.
· Kalaja e Treportit dhe
muri antik në det.
· Kalaja e Bodenit në
fshatin Smokthinë.
· Kalaja e Sofës në
fshatin Tërbaç i Vjetër.
·
Kasteli në fshatin
Qeparo.
·
Gjurmët e Kalasë së
Vlorës në themelet e Pallatit të Sportit, qyteti i Vlorës.
·
Mbishkrimet në shkëmbin
Gramata në Karaburun.
·
Shpella e Velçës në
fshatin Velçë.
· Shpella e Spilesë në
qytetin e Himarës.
·
Shpella midis fshatrave
Dukat e Tragjas.
· Tuma në bregun e kishës
në fshatin Tragjas.
· Ura e Bratajt në fshatin
Brataj.
· Ura e Frëngut në fshatin
Gjorm.
· Këmbët e Urës antike nën
kalanë Ceries në fshatin Brataj.
·
Ujësjellësi i Ferunit në
fshatin Dukat.
·
Ujësjellësi i Vranishtit
në fshatin Vranisht.
· Manastiri i Sh. Mërisë në fshatin Zvërnec. Ndodhet
në ishullin e Zvërnecit përbën një rast mjaft te rralle per vendodhjen e tij. Vendi ku ai eshte
ngritur paraqitet teper piktoresk e plot hijeshi. Ky kompleks eshte i perbere
nga konaket qe ndodhen ne tre grupe dhe kisha e Shën Mërisë.
· Kisha e Manastirit të
Panaisë në fshatin Dhërmi.
·
Kisha e Manastirit të Sh. Mitrit në fshatin Qeparo.
· Kisha e Marmiroit në
Pashaliman.
· Kisha e Sh. Sergjit dhe
Bakut në Himarë.
· Kisha e Sh. Mërisë së
Athalit në mal të Himarës.
· Kisha e Gjithshenjtorëve
në Himarë.
·
Kisha e Sh. Spiridhonit
në fshatin vuno.
· Kisha e Ipapandisë në
fshatin Dhërmi.
·
Kisha e Sh. Mëhillit në
fshatin Vuno.
· Kisha e Mesodhisë në
fshatin Vuno.
·
Mbeturinat e kishës së Sh. Stefanit në fshatin Dhërmi.
·
Rrënojat e kishës së Sh. Kollit në Armen.
·
Rrënojat e kishës së Sh. Ndreut në qytetin e Himarës.
·
Rrënojat e kishës së Sh. Gjergjit në Brataj.
· Xhamija e Muradijes në
qytetin e Vlorës.
· Mozaiku në vendin “Brezi
i Qishë Murajve” në Mësaplik.
· Kisha e Sh. Sotirës në
fshatin Vuno ku ka patur aktivitetin Çerçiz Topulli dhe Mihal Grameno.
· Shtëpia e Bukurie Abazit në fshatin gjormë.
· Shtëpia e Petrit Derit në fshatin Brataj.
· Shtëpia e Qani Zerës në fshatin Mavrovë.
· Shtëpia e Resmi Qerim Kesajt në fshatin Armen.
· Shtëpia e Beqir Gjokës në fshatin Drashovicë.
· Shtëpia e Lluk Petro Zhupës në fshatin Dhërmi.
· Shtëpia e Minedha Gjikës në fshatin Qeparo.
· Shtëpia e Strati Zhupës në fshatin Dhërmi.
· Shtëpia e Shefikajt Begajt në fshatin Kaninë.
· Shtëpia e Lilo Llazanit në qytetin e Himarës.
· Shtëpia e Kujtim Hamzës në fshatin Kaninë.
· Shtëpia me kulla (rrënojat) e Shane
Kotës në fshatin Vuno.
· Rrënojat e banesës (ish) Odise
Kasnecit në fshatin Vuno.
·
Fshati rrënojë i
Tragjasit të vjetër. Tragjasi shtrihet në jug te Vlores, rreze Lungares, mbi
burimin e İzvorit. Gjurmet e vendbanimit te lashte jane shfaqur ne qytezen e
sofes (SOFA), ku jane dukur edhe gjurme İlirie. Akoma dhe sot aty prane gjendet
nje vend i qujtur maja e qytetes. Arkeologët kane datuar rrenojat e disa
ndertimeve qysh nga shekulli i IV-VII para Krishtit. Ky fshat ka qene i njohur
me disa emra si: Tregas, Dragjat, Tregasaj. Ne antikitet ky vendbanim bente
pjese ne qendrat e fortifikuara te gjirit te Vlores dhe lidhej me Orikumin. U
shkaterrua disa here nga pushtuesit Osmane e u rindertua ne shekullin XVI.(5)
Fal terenit ku eshte ndertuar, gjurmet e ketij fshati shumevjecar
jane akoma aty, kuptohet mjaft qarte struktura qe ky fshat ka patur, rrugicat
me kalldram si dhe arkitektura e shtepive jane edhe tani mjaft te lexueshme per
viztoret e paket ne kete fshat shumevjecar.
·
Kullat e Ali Pashës në
fshatin Qeparo.
·
Kulla në fshatin Vuno.
· Kulla e ndërtuar në
kohën e Ali Pashës në fshatin Gumenicë.
· Kulla e Vretos në
fshatin Dhërmi.
· Kulla e Kumive në
fshatin Dhërmi.
·
Kasollet e Eqerem
Hadërit në fshatin Amenicë.
·
Tavani dekorativ në
shtëpinë e Pirro Gjikopullit në fshatin Dhërmi.
·
Rruga Justin Godard në
qytetin e Vlorës.
·
Varri monumental i
Ismail Qemalit në qytetin e Vlorës.
·
Godina ku ka patur
Selinë Qeveria provizore e Isamail Qemalit në Skelë, qyteti i Vlorës.
·
Shtëpia e Halim Xhelos
në Vlorë ku u thelemua Komiteti Qarkor i Rinisë.
·
Shtëpia e Feti Elmazit
në Ramicë ku ka qëndruar këshilli Nacional Çlirimtar i qarkut të Vlorës.
·
Shtëpia muze e
Vëllezërve Nushinë fshatin Vuno.
·
Shtëpia ku u formua
Komiteti Qarkor i Partisë për Qarkun e Vlorës Lagja “Partizani”, Rr. Drashovicë”,
Nr. 34.
·
Shtëpia ku ka lindur Hysni Kapo në fshatin
Tërbaç (Muzeu Hysni Kapo).
·
Shtëpia e Islam Gjonit, ku nën drejtimin e Enver
Hoxhës është bërë mbledhja ku u shpartalluan elementët fraksionistë.
·
Shtëpia e Murat Xhelilit në fshatin Dushkarat ku është
formuar këshilli Nacional Çlirimtar i Qarkut.
· Kulla e Dervish Aliut -
Dukat.
·
Termat antike në fshatin
Rrexhepaj.
Gjithashtu
gjenden edhe monumente natyre shume të bukura për t’u vizituar, që janë:
· Qiparisi i Kambanores
se Kishes se Vunoit
· Lisat e Pilurit
· Rrapi i Kosmarit,
Kudhes
· Rrapi i Palases
· Rrapi i Shkolles nr .1
· Rrapi i Xhamise
· Rrapi i Çesmes (Mifol)
· Ilqet i Zarelit me (0.5
ha)
· Rrapi i Kroit te Madh
· Rrapi Laze
· Mbihipja e Çikes
· Mbihipja aktive e
Dukatit
· Shkeputje e re aktive e Llogarase
· Tarraca detare e
Kusbabait
· Tarraca detare e ish-shtepise
se pushimit te punetoreve
· Gjiri dhe shpellat e
Grames
· Bariera Koralore e grykes se Djallit
· Falezat e Sazanit
· Shpella e Shengjergjit ose e Bletes
· Shpalla e Ramices
· Shpella e Velges
· Shpellat e Boderit
(Smokthine)
· Shpella e Haxhi Alise
(Iliriane)
· Shpella e shkruar
· Shpella e Bilbilenjve
· Shpella e Porto
Palermos
· Shpella e Pirateve
(Dhermi)
· Shpella e Odisese
(Surianit)
· Shpella e Duk Gjonit
· Kanioni i Gjipese
· Bokerimat e Vunoit
· Rrethi i Plakes
(Brataj)
· Ujevara e Ramices
· Dunat e Nartes
· Delta e perroit te
Palases
· Burim i kripur i
Bashajt
· Vali i Vranishtit
(burim i madh)
· Laguna Limopuo
· Rrepet e Buronjave Kuç
· Pisha Flamur, Llogara. Gjendet
në parkun Kombëtar të Llogarasë, pak më në veri të qafës me të njejtin emër,
910 m mbi nivelin e detit. Ka formën e flamurit si rezultat i veprimit të
erërave të forta të juglindjes. Pisha i përket llojit Pinus nigra. Druri ka lartësi rreth 20 m, diametër të trungut 75 cm
dhe moshë rreth 100 vjet. Ky monument ka vlera shkencore, biologjike, estetike
dhe turistike. Disa degë po thahen nga faktorët natyrorë. Për të vajtur tek ky
monument merret rruga automobilistike Vlorë – Dukat -Llogora deri pra se të
dalësh në qafën e Llogorasë, në të djathtë të rrugës, pasi keni kaluar fshatin
turistik).
· Rrapi Mesaplikut
· Karthi i Terbaçit
· Rrapi i Dukatit
· Rrepet e Izvorit
· Rrapi i Tragjasit te
Vjeter
· Rrapi i Shenvarvares
(Velçe)
· Rrapi i Gurrave
Smokthine
· Rrapi i madh ne Bashaj
· Rrepet e Drashovices
· Ullinjte e Trubullt ne
Karbunare
· Pylli i Zvernecit
· Shpella e Lepenicës.
Gjëndet në perëndim të fshatit Lepenicë, komuna Brataj e rrethit të Vlorës.
Përfaqëson një shpellë karstike të formuar në shkëmbinj gëlqerorë. Shpella ka
më shumë formën e guvës, por në muret e saj ka vizatime të hershme me vlera të
mëdha arkeologjike. Gjëndet në perëndim të fshatit Lepenicë, komuna Brataj e
rrethit të Vlorës. Ka edhe vlera shkencore (gjeomorfologjike), didaktike e
turistike. Vizitohet sipas intinerarit qyteti i Vlorës – Lepenicë – rruga
këmbësore në shpatin e malit të Bratajt.
Në
këtë rreth, duke u mbështetur në kriteret e Qendrës Botërore të Ruajtjes së
Natyrës (IUCN), janë shpallur edhe këto zona të mbrojtura si parqe kombëtare:
· 'Karaburun-Sazan" me sip. 12,428.0 ha, zone e
mbrojtur e kategorise se II me VKM nr.289, datë 28.04.2010. Ky Park Kombëtar
Detar përben të parën zonë e mbrojtur detare në vendin tonë. Ekosistemi detare
pranë Gadishullit të Karaburunit, nga Kepi i Shën Vasilit deri te faqja e
Langadhës, dhe rreth Ishullit të Sazanit, në një largësi 1 milje detare
(1852m), nga vija bregdetare, është zona me vlera të larta të trashëgimisë
natyrore. Bota nënujore e parkut është një mrekulli e natyrës dhe e
biodiversitetit të Shqipërisë. Ky park detar konsiderohet me larmi të pasur
peizazhesh nënujore, habitatesh dhe të llojeve të florës e faunës detare si
vendstrehimi, ushqimi e shumimi për një numër të madh llojesh me rëndësi
kombëtare, rajonale dhe globale. Karakteristike dalluese e biodiversitetit të
tij janë livadhet nënujore të posidonias. Gjithashtu, është i përshtatshëm për
rritjen e shumë organizmave bimore e shtazore nënujore, duke filluar me algat
detare, sfungjerët, knidarët, molusqet, krustacet, lëkurëgjëmborët, koralin e
kuq, reptilët, gjitarët. Përfitimi nga krijimi i parkut kombëtar detar
konsiston, veç mbrojtjes se mjedisit natyror detar, të biodiversitetit, të
peizazhit nënujor, të shpellave, kanioneve, etj, por edhe për nxitjen e
turizimit nënujor, përfshirë dhe vlerat historike e kulturore që gjenden brenda
sipërfaqes nënujore të tij. Vlerat të parkut kombëtar detar janë unikale dhe
bashkëvepruese edhe me vlerat e biodiversitetit dhe ato natyrore bregdetare e
tokësore të gadishlllit të Karaburunit apo dhe të ishullit të Sazanit, të cilat
plotësojnë njëra-tjetrën dhe janë karakteristike për peizazhin e këtij rajoni.
·
Llogara
me sip. 1,010.0 ha, zone e mbrojtur e kategorise seI I me VKM nr. 96, datë
21.11.1966, ndodhet në kufirin hapesinor midis detit Adriatik dhe Jon. Afër
Qafës së Llogorasë takohen drurë me forma kurorash mjaft interesante në të
cilat ndihet ndikimi i korenteve.
·
Karaburun
me sip. 20,000.0 ha, zone e mbrojtur e kategorise se IV meRreg. MB nr.1, date
27.7.1977
·
Vjosë-Nartë
me sip. 19,738.0 ha, zone e mbrojtur e kategorise se V me VKM nr.680, datë
22.10.2004
