VLORË

 

Rrethi VLORË

 

Rrethi Vlore ben pjese ne qarkun Vlore dhe eshte i perbere nga⁽¹⁾: BASHKIA/QYTETI Vlore; BASHKIA/QYTETI  Himare: Pilur, Kudhes, Qeparo Fshat, Qeparo Fushe, Vuno, Lliaz, Dhermi, Gjileke, Palase; BASHKIA Orikum; Orikum, Dukat Fushe, Tragjas, Dukat Fshat, Radhime; BASHKIA Selenice; QYTETI Selenice, KOMUNA Qender Pusi i Mezit; Bestrove, Babice e madhe, Babice e Vogel, Hoshtime, Kanine, Kerkove, Narte, Sherihte, Panaja, Xhyherine, Zvernec, Sazan; KOMUNA Novosele: Novosele, Aliban, Bishan, Mifol, Poro, Dellenje, Delisuf, Trevllazer, Cerkovine, Skrofotine, Fitore, Akerni; KOMUNA Shushice: Shushice, Bunavi, Beshisht, Grabian, Drithas, Mekat, Llakatund, Çeprat, Risili; KOMUNA Vllahine: Vllahine, Kocul, Mertiraj, Rexhpaj, Haderaj, Mallkeq, Gernec, Pete, Kropisht, Vezhdanisht, Peshkepi, Penkove; KOMUNA Sevaster: Sevaster, Golimbas, Dushkarak, Shkoze, Mazhar, Ploçe, Lezhan, Amonice; KOMUNA Kote: Kote, Gumeice, Hysoverdhe, Lapardha, Mavrore, Mazhar, Vajze, Vodice, Shkalle Mavrove, Drashovice, KOMUNA Armen: Armen, Karbunare, Rromes, Treblove, Picar, Mesarak, Lubonje; KOMUNA Brataj: Brataj, Lepenice, Gjorm, Velçe, Ramice, Mesaplik, Matogjin, Bashaj, Vermik, Malas; KOMUNA Hore-Vranisht Hore: Vranisht, Kuç, Bolene, Kallarat, Terbaç.

 

·  Qyteti antik Orik në Pashaliman. 

·  Qyteti ilir Amantia në fshatin Plloçë. Amantia ka pasur të fortifikuar akropolin rreth 220m. Murri mbante një lartësi deri në 8m.Ndërtuesit e këtyre veprave antike kanë latuar shkëmbin ku jane vendosur blloqet poligonale. Një porte hyrese në akropol ka patur formën e një harku. Amfiteatri i qytetit antik daton ne shek III-II p.e.s.. Zbuluar nga gërmimet në vitet 1949-59. Germimet kane nxjerr ne pah se amfiteatri ishte nje nga monumentet kryesore te qytetit dhe sherbente per sporte si: vrapim, hedhje e shtizes, boks, hedhje e diskut etj. dhe mbante 4000 persona. Ne baze te mbishkrimeve te gjetura ne amfiteater ndertimi i tij eshte bere ne vitin 300 p.e.s.dhe ka funksionuar deri rreth viteve 30 e.s.. Tempulli qe daton ne shekulli III p.e.s.ka emrin e Afroditës. Pranë tempullit  gjendet edhe një kishë e shek I e.s.

·  Qyteza e Armenit në fshatin Armen. 

·  Kalaja në fshatin Mavrovë. 

·  Kalaja në fshatin Kaninë. Qyteti i Fortifikuar i Kanines eshte ngritur aty nga shekulli IV p.e.s. Ne te gjithe sistemin fortifikues dallojme disa faza ndertimi qe shtrihen ne dy periudha, ne periudhen antike si dhe ne ate te periudhes mesjetare.

·  Kalaja në fshatin Vranisht. 

·  Kalaja e Ceries në fshatin Brataj. 

·  Kalaja e Himarës në qytetin e Himarës. 

·  Kalaja e Gjon Boçarit në fshatin Tragjas. 

·  Kalaja e Porto Palermos.

·  Kalaja e Ilias në fshatin Vuno. 

·  Kalaja e Treportit dhe muri antik në det. 

·  Kalaja e Bodenit në fshatin Smokthinë. 

·  Kalaja e Sofës në fshatin Tërbaç i Vjetër. 

·  Kasteli në fshatin Qeparo. 

·  Gjurmët e Kalasë së Vlorës në themelet e Pallatit të Sportit, qyteti i Vlorës. 

·  Mbishkrimet në shkëmbin Gramata në Karaburun. 

·  Shpella e Velçës në fshatin Velçë. 

·  Shpella e Spilesë në qytetin e Himarës. 

·  Shpella midis fshatrave Dukat e Tragjas. 

·  Tuma në bregun e kishës në fshatin Tragjas. 

·  Ura e Bratajt në fshatin Brataj. 

·  Ura e Frëngut në fshatin Gjorm. 

·  Këmbët e Urës antike nën kalanë Ceries në fshatin Brataj. 

·  Ujësjellësi i Ferunit në fshatin Dukat. 

·  Ujësjellësi i Vranishtit në fshatin Vranisht. 

·  Manastiri i Sh. Mërisë në fshatin Zvërnec. Ndodhet në ishullin e Zvërnecit përbën një rast mjaft te rralle per vendodhjen e tij. Vendi ku ai eshte ngritur paraqitet teper piktoresk e plot hijeshi. Ky kompleks eshte i perbere nga konaket qe ndodhen ne tre grupe dhe kisha e Shën Mërisë.

·  Kisha e Manastirit të Panaisë në fshatin Dhërmi. 

·  Kisha e Manastirit të Sh. Mitrit në fshatin Qeparo. 

·  Kisha e Marmiroit në Pashaliman. 

·  Kisha e Sh. Sergjit dhe Bakut në Himarë. 

·  Kisha e Sh. Mërisë së Athalit në mal të Himarës. 

·  Kisha e Gjithshenjtorëve në Himarë. 

·  Kisha e Sh. Spiridhonit në fshatin vuno. 

·  Kisha e Ipapandisë në fshatin Dhërmi. 

·  Kisha e Sh. Mëhillit në fshatin Vuno. 

·  Kisha e Mesodhisë në fshatin Vuno. 

·  Mbeturinat e kishës së Sh. Stefanit në fshatin Dhërmi. 

·  Rrënojat e kishës së Sh. Kollit në Armen. 

·  Rrënojat e kishës së Sh. Ndreut në qytetin e Himarës. 

·  Rrënojat e kishës së Sh. Gjergjit në Brataj. 

·  Xhamija e Muradijes në qytetin e Vlorës. 

·  Mozaiku në vendin “Brezi i Qishë Murajve” në Mësaplik. 

·  Kisha e Sh. Sotirës në fshatin Vuno ku ka patur aktivitetin Çerçiz Topulli dhe Mihal Grameno. 

·  Shtëpia  e Bukurie Abazit në fshatin gjormë. 

·  Shtëpia  e Petrit Derit në fshatin Brataj. 

·  Shtëpia  e Qani Zerës në fshatin Mavrovë. 

·  Shtëpia  e Resmi Qerim Kesajt në fshatin Armen. 

·  Shtëpia  e Beqir Gjokës në fshatin Drashovicë. 

·  Shtëpia  e Lluk Petro Zhupës në fshatin Dhërmi. 

·  Shtëpia  e Minedha Gjikës në fshatin Qeparo. 

·  Shtëpia  e Strati Zhupës në fshatin Dhërmi. 

·  Shtëpia  e Shefikajt Begajt në fshatin Kaninë. 

·  Shtëpia  e Lilo Llazanit në qytetin e Himarës. 

·  Shtëpia  e Kujtim Hamzës në fshatin Kaninë. 

·  Shtëpia  me kulla (rrënojat) e Shane Kotës në fshatin Vuno. 

·  Rrënojat e banesës (ish) Odise Kasnecit në fshatin Vuno. 

·  Fshati rrënojë i Tragjasit të vjetër. Tragjasi shtrihet në jug te Vlores, rreze Lungares, mbi burimin e İzvorit. Gjurmet e vendbanimit te lashte jane shfaqur ne qytezen e sofes (SOFA), ku jane dukur edhe gjurme İlirie. Akoma dhe sot aty prane gjendet nje vend i qujtur maja e qytetes. Arkeologët kane datuar rrenojat e disa ndertimeve qysh nga shekulli i IV-VII para Krishtit. Ky fshat ka qene i njohur me disa emra si: Tregas, Dragjat, Tregasaj. Ne antikitet ky vendbanim bente pjese ne qendrat e fortifikuara te gjirit te Vlores dhe lidhej me Orikumin. U shkaterrua disa here nga pushtuesit Osmane e u rindertua ne shekullin XVI.⁽⁵⁾

Fal terenit ku eshte ndertuar, gjurmet e ketij fshati shumevjecar jane akoma aty, kuptohet mjaft qarte struktura qe ky fshat ka patur, rrugicat me kalldram si dhe arkitektura e shtepive jane edhe tani mjaft te lexueshme per viztoret e paket ne kete fshat shumevjecar.

·  Kullat e Ali Pashës në fshatin Qeparo. 

·  Kulla në fshatin Vuno. 

·  Kulla e ndërtuar në kohën e Ali Pashës në fshatin Gumenicë. 

·  Kulla e Vretos në fshatin Dhërmi. 

·  Kulla e Kumive në fshatin Dhërmi. 

·  Kasollet e Eqerem Hadërit në fshatin Amenicë. 

·  Tavani dekorativ në shtëpinë e Pirro Gjikopullit në fshatin Dhërmi. 

·  Rruga Justin Godard në qytetin e Vlorës. 

·  Varri monumental i Ismail Qemalit në qytetin e Vlorës. 

·  Godina ku ka patur Selinë Qeveria provizore e Isamail Qemalit në Skelë, qyteti i Vlorës. 

·  Shtëpia e Halim Xhelos në Vlorë ku u thelemua Komiteti Qarkor i Rinisë. 

·  Shtëpia e Feti Elmazit në Ramicë ku ka qëndruar këshilli Nacional Çlirimtar i qarkut të Vlorës. 

·  Shtëpia muze e Vëllezërve Nushinë fshatin Vuno. 

·  Shtëpia ku u formua Komiteti Qarkor i Partisë për Qarkun e Vlorës Lagja “Partizani”, Rr. Drashovicë”, Nr. 34. 

·  Shtëpia  ku ka lindur Hysni Kapo në fshatin Tërbaç (Muzeu Hysni Kapo). 

·  Shtëpia  e Islam Gjonit, ku nën drejtimin e Enver Hoxhës është bërë mbledhja ku u shpartalluan elementët fraksionistë. 

·  Shtëpia  e Murat Xhelilit në fshatin Dushkarat ku është formuar këshilli Nacional Çlirimtar i Qarkut. 

·  Kulla e Dervish Aliut - Dukat. 

·  Termat antike në fshatin Rrexhepaj. 

 

 

Gjithashtu gjenden edhe monumente natyre shume të bukura për t’u vizituar, që janë:

 

· Qiparisi i Kambanores se Kishes se Vunoit

· Lisat e Pilurit

· Rrapi i Kosmarit, Kudhes

· Rrapi i Palases

· Rrapi i Shkolles nr .1

· Rrapi i Xhamise

· Rrapi i Çesmes (Mifol)

· Ilqet i Zarelit me (0.5 ha)

· Rrapi i Kroit te Madh

· Rrapi Laze

· Mbihipja e Çikes

· Mbihipja aktive e Dukatit

· Shkeputje e re aktive e Llogarase

· Tarraca detare e Kusbabait

· Tarraca detare e ish-shtepise se pushimit te punetoreve   

· Gjiri dhe shpellat e Grames

· Bariera Koralore e grykes se Djallit

· Falezat e Sazanit

· Shpella e Shengjergjit ose e Bletes

· Shpalla e Ramices

· Shpella e Velges

· Shpellat e Boderit (Smokthine)

· Shpella e Haxhi Alise (Iliriane)

· Shpella e shkruar

· Shpella e Bilbilenjve

· Shpella e Porto Palermos

· Shpella e Pirateve (Dhermi)

· Shpella e Odisese (Surianit)

· Shpella e Duk Gjonit

· Kanioni i Gjipese

· Bokerimat e Vunoit

· Rrethi i Plakes (Brataj)

· Ujevara e Ramices

· Dunat e Nartes

· Delta e perroit te Palases

· Burim i kripur i Bashajt

· Vali i Vranishtit (burim i madh)

· Laguna Limopuo

· Rrepet e Buronjave Kuç

· Pisha Flamur, Llogara. Gjendet në parkun Kombëtar të Llogarasë, pak më në veri të qafës me të njejtin emër, 910 m mbi nivelin e detit. Ka formën e flamurit si rezultat i veprimit të erërave të forta të juglindjes. Pisha i përket llojit Pinus nigra. Druri ka lartësi rreth 20 m, diametër të trungut 75 cm dhe moshë rreth 100 vjet. Ky monument ka vlera shkencore, biologjike, estetike dhe turistike. Disa degë po thahen nga faktorët natyrorë. Për të vajtur tek ky monument merret rruga automobilistike Vlorë – Dukat -Llogora deri pra se të dalësh në qafën e Llogorasë, në të djathtë të rrugës, pasi keni kaluar fshatin turistik).

· Rrapi Mesaplikut

· Karthi i Terbaçit

· Rrapi i Dukatit

· Rrepet e Izvorit

· Rrapi i Tragjasit te Vjeter

· Rrapi i Shenvarvares (Velçe)

· Rrapi i Gurrave Smokthine

· Rrapi i madh ne Bashaj

· Rrepet e Drashovices

· Ullinjte e Trubullt ne Karbunare

· Pylli i Zvernecit

· Shpella e Lepenicës. Gjëndet në perëndim të fshatit Lepenicë, komuna Brataj e rrethit të Vlorës. Përfaqëson një shpellë karstike të formuar në shkëmbinj gëlqerorë. Shpella ka më shumë formën e guvës, por në muret e saj ka vizatime të hershme me vlera të mëdha arkeologjike. Gjëndet në perëndim të fshatit Lepenicë, komuna Brataj e rrethit të Vlorës. Ka edhe vlera shkencore (gjeomorfologjike), didaktike e turistike. Vizitohet sipas intinerarit qyteti i Vlorës – Lepenicë – rruga këmbësore në shpatin e malit të Bratajt.

 

 

 

Në këtë rreth, duke u mbështetur në kriteret e Qendrës Botërore të Ruajtjes së Natyrës (IUCN), janë shpallur edhe këto zona të mbrojtura si parqe kombëtare:

 

· 'Karaburun-Sazan" me sip. 12,428.0 ha, zone e mbrojtur e kategorise se II me VKM nr.289, datë 28.04.2010. Ky Park Kombëtar Detar përben të parën zonë e mbrojtur detare në vendin tonë. Ekosistemi detare pranë Gadishullit të Karaburunit, nga Kepi i Shën Vasilit deri te faqja e Langadhës, dhe rreth Ishullit të Sazanit, në një largësi 1 milje detare (1852m), nga vija bregdetare, është zona me vlera të larta të trashëgimisë natyrore. Bota nënujore e parkut është një mrekulli e natyrës dhe e biodiversitetit të Shqipërisë. Ky park detar konsiderohet me larmi të pasur peizazhesh nënujore, habitatesh dhe të llojeve të florës e faunës detare si vendstrehimi, ushqimi e shumimi për një numër të madh llojesh me rëndësi kombëtare, rajonale dhe globale. Karakteristike dalluese e biodiversitetit të tij janë livadhet nënujore të posidonias. Gjithashtu, është i përshtatshëm për rritjen e shumë organizmave bimore e shtazore nënujore, duke filluar me algat detare, sfungjerët, knidarët, molusqet, krustacet, lëkurëgjëmborët, koralin e kuq, reptilët, gjitarët. Përfitimi nga krijimi i parkut kombëtar detar konsiston, veç mbrojtjes se mjedisit natyror detar, të biodiversitetit, të peizazhit nënujor, të shpellave, kanioneve, etj, por edhe për nxitjen e turizimit nënujor, përfshirë dhe vlerat historike e kulturore që gjenden brenda sipërfaqes nënujore të tij. Vlerat të parkut kombëtar detar janë unikale dhe bashkëvepruese edhe me vlerat e biodiversitetit dhe ato natyrore bregdetare e tokësore të gadishlllit të Karaburunit apo dhe të ishullit të Sazanit, të cilat plotësojnë njëra-tjetrën dhe janë karakteristike për peizazhin e këtij rajoni.

· Llogara me sip. 1,010.0 ha, zone e mbrojtur e kategorise seI I me VKM nr. 96, datë 21.11.1966, ndodhet në kufirin hapesinor midis detit Adriatik dhe Jon. Afër Qafës së Llogorasë takohen drurë me forma kurorash mjaft interesante në të cilat ndihet ndikimi i korenteve.

· Karaburun me sip. 20,000.0 ha, zone e mbrojtur e kategorise se IV meRreg. MB nr.1, date 27.7.1977

· Vjosë-Nartë me sip. 19,738.0 ha, zone e mbrojtur e kategorise se V me VKM nr.680, datë 22.10.2004